pH و تأثیر آن بر قابلیت در دسترس بودن عناصر خاک!

بسیاری از فرآیندهای شیمیایی و بیولوژیکی خاک نظیر فعالیت میکروبی و قابلیت دسترسی عناصر توسط pH خاک کنترل می­شود و فعالیت میکروبی نیز به‌نوبه خود بر روی میزان در دسترس بودن عناصر برای گیاه مؤثر است. مهم‌ترین نقش pH خاک، کنترل حلالیت عناصر غذایی در خاک است. به‌عبارت‌دیگر قابلیت جذب عناصر غذایی وابستگی زیادی به pH خاک دارد. عناصر غذایی در pH های مختلف، حلالیت‌­های متفاوتی دارند؛ بنابراین pH خاک می­تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم رشد گیاه را تحت تأثیر قرار ‌دهد. هر گیاه قادر به تحمل یک محدوده pH خاص است و اگر pH خاک کم یا زیاد باشد رشد و نمو گیاه دچار مشکل می­شود.

اسيديته خاك­ها بر اساس نوع سنگ مادري، شرايط آب و هوايي محل و طول مدت‌زمانی كه اين سنگ­ها در معرض هوازدگي قرار داشته‌اند، متغير است. درنتیجه بعضي خاك­ها مي­توانند خيلي اسيدي و بعضي ديگر به‌شدت قليايي باشند. اگر در بخش قابل‌توجهی از ظرفيت تبادل كاتيوني، آلومينيوم و هيدروژن به‌جای يون­هاي بازي كلسيم، منيزيم، پتاسيم و سديم قرارگرفته باشد، آلومينيوم و هيدروژن جايگزين يون­ها در محل­های تبادلی شده و اين يون­ها به اعماق پروفيل خاك شسته می­شوند، pH خاک کاهش‌یافته و این خاک را خاک اسیدی می­نامند. در خاک‌هایی که خیلی اسیدی باشند، حلالیت عناصر غذایی مثل آهن، آلومینیوم و منگنز به‌قدری افزایش می­یابد که برای گیاه ایجاد مسمومیت می‌کند. در مقابل خاک‌های اسیدی، خاک­های با خاصیت قلیایی وجود دارد. pH قلیایی خاک باعث می­شود که حلالیت عناصر غذایی ضروری برای گیاه کاهش پیداکرده و کمبود عناصر غذایی در گیاه مشاهده شود.