وقتی کلاس‌های آنلاین کفر دانشجویان را درمی‌آورد

محمد حقیقی راد - آموزش از طریق رسانه هاي الکترونیکی یک نیاز در جهت گسترش افزایش بهره وري در یادگیري است با ظهور فناوري هاي جدیدي همچون رایانه، اینترنت، شبکه هاي اجتماعی و...، جوامع بشري با چالش هاي جدید و جدي در همه عرصه هاي آموزشی ، فرهنگی ،اجتماعی ، سیاسی، رو به رو شده اند.که باتوجه به پیشرفت هاي چشمگیر در عرصه هاي علمی و فناوري و دسترسی میلیون ها کاربر در تمام جهان به رسانه هاي الکترونیکی مجازي باعث شده است که این رسانه ها به دلیل کارکردها و تعاملات گسترده خود مورد توجه افراد زیادي قرار بگیرند و با گسترش مرزهاي دانش و فناوري و همچنین افزایش تقاضاي آموزشی، شیوه هاي سنتی، پاسخگوي نیازهاي روزافزون بشر نمی باشد و به طور حتم آموزش هاي مجازي و یادگیري هاي الکترونیکی با تمام مزایا و معایبشان، می توانند پاسخگوي این نیازها باشند.

لذا با توجه به اهمیت موضوع در این گزارش سعی شده است با گسترش دید نسبت به آموزش مجازي و یادگیري هاي الکترونیکی، مزایا و محدودیت ها و همچنین فرصت ها و چالش هاي این نوع آموزش ها در ایام شیوع ویروس کرونا در کرمانشاه و به بیان مشکلات دانشجویان  پرداخته شود .

 با توجه به اینکه دی و بهمن زمان امتحانات دانشجویان  است. با این که در یک سال گذشته این دومین بار است که امتحانات دانشجویان به صورت آنلاین برگزار می‌شود اما دانشجویان هم‌چنان از روند برگزاری امتحانات به این روش به دلیل نبودن امکانات مناسب گلایه دارند. آن‌ها می‌گویند شرایط برگزاری امتحانات برای همه دانشگاه‌ها یکی در نظر گرفته شده است در حالی که دانشگاه‌های مختلف امکانات و زیر ساخت‌های یکسانی در کرمانشاه ندارند.

عده ای از دانشجویانی  که در یک سال گذشته تحت تاثیر ویروس کرونا، کلاس‌ها و امتحاناتشان به شکل آن‌لاین برگزار می‌شوند و از این وضع ناراضی هستند می گویند:«هیچ کس نظر ما را نمی پرسد. اساتید مثل قبل درس نمی‌دهند اما امتحانات مثل قبل هستند. سامانه دانشگاه مرتب قطع و وصل می‌شود ولی زمان امتحان را تمدید نکرده‌اند و ما وقت کم می‌آوریم. اینترنت من وسط امتحان قطع شد و هر چه اصرار کردم، به من وقت اضافه ندادند.»

ماه‌های دی و بهمن، زمان امتحانات دانشجویان است. امتحانات این دوره، دومین تجربه آن‌ها در دوره کرونا است. ترم قبل سیستم دانشگاهی با شوک کرونا مواجه شد و تمام کوتاهی‌ها و ناکارآمدی‌ها بر دوش میهمان ناخوانده، یعنی شیوع یک‌باره ویروس کرونا افتاد.

اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از تاریخ چهارم اسفند ۱۳۹۸ و با شروع فراگیری ویروس کرونا طرح جایگزینی آموزش الکترونیکی به جای آموزش حضوری از سوی معاونت آموزشی این وزارت‌خانه را به دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی وابسته به وزارت علوم ابلاغ‌ کرد. حالا یک سال از شروع همه‌گیری ویروس کرونا می‌گذرد و دومین بار است که وزارت علوم تجربه امتحانات آنلاین را دارد. اما هم‌چنان دانشجویان به این سیستم‌های آنلاین معترض هستند و کسی صدای آن‌ها را نمی‌شنود.

یک جوان کرمانشاهی که با هزار آمال و آرزو به دانشگاه آمده می گوید :« سامانه آزمون مجازی تنها یک هفته قبل از امتحانات از آن رونمایی شده است و هیچ اطلاعاتی در رابطه با ظرفیت‌ها و توانایی‌ها و متولیان آن در دسترس نیست.»

هم‌چنین در ادامه گفت: «باید خاطرنشان کرد که اکثر دانشجویان دانشگاه کرمانشاه بومی هستند و اهل همین استان که جزو مناطق محروم کشور است و دانشجویانش تجربیات تلخی را از ارزیابی‌های این‌گونه به همراه دارند. کیفیت پایین اینترنت استان و یا حتی نداشتن سیستم‌های هوشمند جهت دسترسی به کلاس‌های مجازی مزید بر علت است.»

اما این همه ماجرا نیست، تجربه آموزش آنلاین در ایران و بالاخص کرمانشاه عمر طولانی ندارد و کرونا به یک باره آموزش آنلاین را به بخش اصلی آموزش  تبدیل کرد. در حالی که در بسیاری از نقاط دنیا سال‌ها است که بخشی از آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها آنلاین است و زیر ساخت‌های لازم وجود دارد. همه‌گیری کرونا  نه تنها نشان داد در بخش‌های اقتصادی و بهداشتی با مشکلات جدی در زیر ساخت مواجه هستیم بلکه کمبودهای جدی در زیر ساخت‌های آموزشی در کرمانشاه را نیز عیان کرد.

با وجود این بارها از سوی مسئولین  شنیده ایم که  در بازگشایی دانشگاه‌ها تابع نظر و تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم و درباره برگزاری امتحانات پایان ترم هم وزارت علوم تدابیر و راه‌کارهایی را برای برگزاری امتحانات به صورت حضوری و به صورت غیر حضوری پیش‌بینی کرده است. اما مثل همیشه به جای ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت نیل به هدف دستوراتی برای این اهداف صادر می‌شود؛ 

اما چه‌طور می‌تواند این کیفیت را افزایش داد! در حالی است که دانشـجویان کم ‌درآمـد کرمانشاهی ممکن است برای گذراندن واحدهای مجازی به ابـزار و یا اینترنت پرسرعت دسترسی نداشته باشند. هم‌چنین احتمال دا

رد کـه این دانشـجویان بـرای هزینه‌های زندگی نیازمند مشاغل مختلف بوده‌انـد و بی‌کار شده‌اند.

برای دانشجویانی که به لحاظ آکادمیک مشکل دارند، انتقال به یادگیـری مجازی بسـیار دشوار است و موفقیت آن‌هـا را در آن تـرم تهدید خواهد کرد. ضعف در کیفیت ارتباطات اینترنتی در برخی مناطق استان، کمبود سرعت و پوشش خدمات اینترنتی، بالا بودن هزینه‌های خدمات اینترنتی و محدودیت‌های موجود در استفاده از نرم‌افزارها و شبکه‌های اجتماعی خارجی و نیز آشنایی کم برخی استادان با آموزش‌های الکترونیکی از دیگر موانع آموزش آنلاین در کرمانشاه است.

حال با این اوصافی که گفته شد باید گفت که مراکز آموزشی در کرمانشاه باید مطمئن شوند که مطالب آموزشی  قابل به اشتراک گذاشتن و چاپ کردن هستند. این مطالب باید با فناوری‌های کمکی نیز سازگار باشند و برای همه دانشجویان مناسب باشد. بهتر است تصاویر مربوطه به متن اضافه شود تا دانشجویان مبتلا به اختلالات بینایی بتوانند به راحتی از آن مطالب استفاده کنند و  باید از نوعی فناوری دیجیتالی استفاده کنند که برای همه دانشجویان در منطقه‌های زمانی مختلف در دسترس باشد. ابزارهای مورد استفاده برای آموزش آنلاین باید دارای ویژگی‌های دستیابی‌پذیری مانند قابلیت تبدیل متن به گفتار، مضامین با کنتراست بالا، نشانگرهای بزرگ، زیرنویس‌های بسته، میانبرهای صفحه کلید و متن جایگزین باشد. 

مراکز آموزشی باید برای افزایش سهولت دستیابی دانشجویان به سخنرانی‌ها، ویدیوها یا فایل‌های صوتی آن‌ها را زیرنویس کنند تا دانشجویان بتوانند به راحتی از آن‌ها بهره ببرند.

توجه کردن به همه دانشجویان

اساتید نباید از یک روش آموزشی ثابت برای همه دانشجویان استفاده کنند. آن‌ها باید از روش تدریسی استفاده کنند که همه دانشجویان از آن بهره مند شوند. همچنین اساتید باید روش‌های جدید را برای ارزیابی دانشجویان به کار گیرند، از سخنرانی‌های چند ساعته دوری کنند، به منظور افزایش مشارکت دانشجویان تکالیف پروژه‌ای برای آن‌ها مشخص کنند و در صورت لزوم برای تکمیل آزمون‌ها و دیگر ارزیابی‌ها زمان اضافه در نظر بگیرند 

بعنوان سخن پایانی باید گفت که  باید مراکز آموزشی مطمئن شوند که همه دانشجویان به تجهیزات فناوری دسترسی دارند و جلساتی تشکیل دهند تا دانشجویان در مورد انتظارات خود صحبت کنند. لازم است به صورت مداوم نیازها و انتظارات دانشجویان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و در آخر امیدوارم که مسئولین نسبت به ارتقای سطح کیفی آموزش آنلاین در دانشگاه ها اقدام کنند زیرا که آنها آینده سازان فردای ایران هستند که اگر آموزش خوبی نبینند باعث ضرر و زیانی بس جبران ناپذیر به ایران می شوند و هیچ سرزمینی به دست دشمن متخاصمی در قرن ۲۱ روبه زوال نمی رود مگر اینکه بی کفایتی در بحث تعلیم و تربیت رخ دهد و در جامعه بی سوادی موج زند و نتیجه آن می شود اینکه بی سوادی بر مسند اریکه قدرت اجرایی تکیه میزند و ایران را ویران می‌کند و باشد که چنین روزی نرسد....