زمستان کارگری ، چه ناجوانمردانه سرد است

محمد حقیقی راد - این روزها با بارش سنگین برف در مناطق مختلف ایران و  بویژه استان کرمانشاه بار دیگر زندگی دشوار کارگران ساختمانی برجسته شده است. خانواده‌های این کارگران در مناطق سرد و برف‌خیز بدون برخورداری از بیمه بیکاری و منبع درآمد، زمستان را به‌سختی تاب می‌آورند.

بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، استان کرمانشاه یک میلیون و 953 هزار نفر جمعیت دارد و 21 هزار کارگر و استادکار در 16 حرفه صنعت ساختمان در این استان کار می‌کنند.

با توجه به فصلی بودن اشتغال در بخش صنعت ساختمان، بارش برف سنگین کلیه کارگاه‌های ساختمانی را به تعطیلی می‌کشاند و نیروی فعال در این بخش، منابع درآمد مالی خود را از دست داده و با توجه به تورم افسارگسیخته و عدم تعادل دستمزد کارگران ساختمانی با تورم جهش‌یافته و نبود پس‌انداز، زندگی بخور و نمیر و طاقت‌فرسایی را تحمل می‌کنند و باید تأکید کرد که دولت و دستگاه اجرایی آن در استان هیچ برنامه‌ای برای رفع مشکلات کارگران ساختمانی ندارد و در آینده دور و نزدیک نیز هیچ چشم‌انداز روشنی برای بهبود اوضاع کارگران ساختمانی دیده نمی‌شود.

سال‌هاست که کارگران ساختمانی در ایران با مشکلات بسیاری از جمله بیمه تأمین اجتماعی و اشتغال فصلی روبه‌رو هستند. در سال‌های اخیر رکود عمیق در بازار مسکن و کاهش ساخت‌وساز نیز سبب بیکاری بخش زیادی از این کارگران شده و از سوی دیگر با افزایشبیکاری در عرصه‌های دیگر شمار کارگران ساختمانی را افزایش داده است.

این مشکلات به‌ویژه در استان کرمانشاه موجب شده تا کارگران ساختمانی به اقلیم کردستان عراق مهاجرت کنند و در آن‌جا به‌دلیل افزایش ساخت‌و‌ساز مشغول به کار شوند اما در آن‌جا نیز با ده‌ها مشکل و محرومیت از جمله نداشتن بیمه، محرومیت از حداقل دستمزد و قرارداد کار رسمی، مواجه شوند و بیمه کارگران ساختمانی، موردی ضروری است تا در صورت بروز حادثه یا بیکاری آسایشِ نسبی خانواده‌های کارگران را تا حدودی تأمین کند.

منبع درآمد بیمه کارگران ساختمانی از محل صدور پروانه‌های ساخت تأمین و در ازای صدور هر پروانه، 15 درصد هزینه به حساب تأمین اجتماعی واریز و بابت بیمه کارگران، صرف می‌شود. سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید 15 درصد کفایت ۶۰۰ هزار نفر بیمه‌شده بخش ساختمان را نمی‌دهد؛ به همین دلیل درخواست کرده بود که منابع درآمدی در ماده ۵ قانون بیمه کارگران ساختمانی اصلاح شود. این اصلاح از آذرماه سال گذشته در دستور کار مجلس قرار داشت اما در جلسه علنی چهارم خردادماه سال جاری طرح بیمه کارگران ساختمانی بدون آن که منبعی برای تأمین مالی آن تعیین شود تصویب و بررسی اصلاح ماده ۵ به زمان دیگری موکول شد و طرح همچنان بلاتکلیف ماند.

سازمان تأمین اجتماعی با صدور بخشنامه‌های متعدد بیمه کارگران ساختمانی را با بهانه‌های مختلف قطع کرده است؛ از جمله بخشنامه در مورد فرصت زمانی سه ماهه برای پرداخت حق بیمه توسط کارگران. براین اساس، اگر یک کارگر نمی‌توانست در فرصت زمان تعیین‌شده حق بیمه‌اش را پرداخت کند، بیمه او باطل می‌شد.

سازمان تأمین اجتماعی نه تنها بخشنامه‌های یک‌جانبه علیه کارگران ساختمانی صادر می‌کند بلکه «هیچ خدماتی برای این گروه ارائه نمی‌دهد» و این به دلیل آن است که تأمین اجتماعی نمی‌تواند سهم کارفرمایان قدرتمند این عرصه را دریافت کند و کارگران باید تاوان آن را بپردازند و شمار بیمه‌شدگان کارگران صنعت ساختمان در آغاز و پایان دولت حسن روحانی یکسان بوده است اما ریزش کارگران مشهود است.

علاوه برآن سازمان تأمین اجتماعی براساس قانون مکلف است تمام هزینه‌ها و خدمات بیمه‌پردازی کارگران را انجام دهد اما برای کارگران ساختمانی، بخشی از این هزینه‌ها بر دوش خود کارگران افتاده است.

روند رو به رشد قطع بیمه کارگران ساختمانی در حالی جریان دارد که این کارگران، حتی در صورت داشتن بیمه، از مزایای بیمه بیکاری محرومند چراکه آن‌ها در دسته کارگران فصلی قرار می‌گیرند. بیمه کارگران فصلی، فقط در زمان کار از سوی کارفرمایان پرداخت می‌شود و در فصول بیکاری، سابقه بیمه به آن‌ها تعلق نخواهد گرفت و آن‌ها باید خود را به شکل خویش‌فرما بیمه کنند و بیمه خویش‌فرما مشمول حمایت بیمه بیکاری نمی‌شود.

در چنین شرایطی و با تداوم وضعیت نامناسب اقتصادی و تورم افسارگسیخته و فزاینده، بر مشکلات کارگران ساختمانی نیز هر روز افزوده می‌شود.