به گزارش پایگاه خبری گیتی آنلاین خراسان رضوی در مشهد، مهدی عشقی رضوانی، محقق تاریخ شفاهی و پژوهشگر واقعه تاریخی قیام مسجد گوهرشاد، و انیمیشن جادویی ضمن اشاره به جایگاه این واقعه در تاریخ مبارزات ملت ایران، از نقش آن در مواجهه با سیاست‌های فرهنگی حکومت پهلوی اول سخن اظهار داشت: انیمیشن ساعت جادویی به‌عنوان یکی از محصولات هنری مبتنی بر این روایت تاریخی ساخته شده است.
قیام گوهرشاد؛ فصلی ناگفته از مبارزات مردم ایران
قیام مسجد گوهرشاد در تیرماه ۱۳۱۴، یکی از وقایع تلخ دوران پهلوی اول است که به‌دلیل سیاست‌های فرهنگی حکومت و سرکوب اعتراضات مردمی، به کشتار بی‌دفاعان در این مسجد انجامید.
مهدی عشقی رضوانی، پژوهشگر تاریخ شفاهی، در گفت‌وگویی با خبرنگاران بیان کرد: با گذشت نزدیک به ۸۰ سال از این حادثه، بسیاری از زوایای آن همچنان ناشناخته باقی مانده است. روایت این قیام، نه تنها بیانگر ظلم حکومت پهلوی، بلکه نمادی از مقاومت مردم و علما در برابر سیاست‌های ضدفرهنگی است.
عشقی رضوانی با اشاره به اهمیت مستندسازی این رویداد تاریخی گفت: تلاش‌های تیم پژوهشی از سال ۱۳۹۳ آغاز شد و طی سه سال، خاطرات و روایت‌های شفاهی بازماندگان و شاهدان این قیام جمع‌آوری شد. این روایت‌ها به‌عنوان منابع دست‌اول، زمینه‌ساز تولید محصولات فرهنگی متعددی از جمله انیمیشن، فیلم و مستند شدند.
پژوهشی گسترده برای روایت حقیقت
در جریان مستندسازی این قیام، تیمی از پژوهشگران در حسینیه هنر مشهد شکل گرفتند تا با بازماندگان و شاهدان حادثه مصاحبه کنند. عشقی رضوانی توضیح داد: طی این پروژه، نزدیک به هزار نفر شناسایی شدند که خاطرات مستقیم یا شنیده‌هایی از این واقعه داشتند. این افراد، که اغلب در زمان حادثه نوجوان بودند، روایت‌هایی ارائه دادند که به ضبط و تدوین منابع معتبر تاریخی منجر شد.
وی افزود: این روایت‌ها، بستری برای تولید آثار فرهنگی و هنری متنوع فراهم کردند تا نسل‌های آینده بتوانند با تاریخ و هویت ملی خود ارتباط عمیق‌تری برقرار کنند.
ساعت جادویی؛ اقتباسی هنری از قیام گوهرشاد
یکی از برجسته‌ترین محصولات فرهنگی که بر اساس این منابع تاریخی تولید شده، انیمیشن ساعت جادویی است. این اثر که به کارگردانی محمدعلی بصیری نیک ساخته شده، داستان سفر یک نوجوان به گذشته و تجربه حقایق قیام گوهرشاد را روایت می‌کند.
عشقی رضوانی درباره این انیمیشن گفت: شخصیت اصلی این اثر، دکتر عبدالرضا، از طریق یک ساعت جادویی به وقایع تاریخی مسجد گوهرشاد بازمی‌گردد. این داستان، به‌گونه‌ای طراحی شده که علاوه بر روایت حقیقت تاریخی، برای نسل نوجوان نیز جذاب و الهام‌بخش باشد.
هنر؛ ابزاری برای انتقال هویت تاریخی
این پژوهشگر تاریخ شفاهی، با تأکید بر اهمیت بازنمایی هنری وقایع تاریخی، گفت: بازنمایی قیام گوهرشاد در قالب انیمیشن، فراتر از نگاه نوستالژیک است. این اثر، تلاشی است برای انتقال هویتی دینی، ملی و انقلابی به نسل آینده. استفاده از زبان هنر و قالب‌های جذاب مانند انیمیشن، باعث می‌شود نوجوانان با تاریخ خود ارتباط بهتری برقرار کنند.
وی افزود: ساعت جادویی نمونه‌ای از محصولاتی است که با روایت صحیح تاریخ، به تقویت ارزش‌های فرهنگی و شناخت هویت ملی کمک می‌کند.
چالش‌ها و دستاوردهای تولید ساعت جادویی
تولید این انیمیشن، چهار سال زمان برد و در این مدت، تیمی از هنرمندان و متخصصان به تلاش برای ایجاد اثری با استانداردهای جهانی پرداختند. محمدعلی بصیری نیک، کارگردان این اثر، پیش‌تر در نشست خبری انیمیشن توضیح داده بود که تولید این پروژه با چالش‌های متعددی از جمله بازنگری در داستان و بازتولید برخی بخش‌ها مواجه شد.
وی تأکید کرد: هدف ما این بود که با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن انیمیشن‌سازی، داستانی را روایت کنیم که هم از نظر تاریخی دقیق باشد و هم برای مخاطبان کودک و نوجوان جذابیت داشته باشد.
روایتی راهبردی برای نسل آینده
عشقی رضوانی با اشاره به اهمیت چنین تولیداتی در حفظ هویت تاریخی گفت: وقایع تاریخی مانند قیام گوهرشاد، اسنادی ارزشمند از مبارزات مردم ایران هستند. این رویدادها، نیازمند بازنمایی در قالب‌هایی هستند که برای نسل جدید قابل‌فهم و تأثیرگذار باشد. انیمیشن‌هایی مانند ساعت جادویی، راهبردی هنری و فرهنگی برای تقویت هویت ملی و انتقال ارزش‌های تاریخی به نسل‌های آینده است.
ساعت جادویی، نمونه‌ای موفق از پیوند تاریخ و هنر است که با روایت داستان قیام مسجد گوهرشاد، تلاش می‌کند نسل جدید را با هویت ملی و دینی آشنا کند. این اثر، نشان‌دهنده ظرفیت‌های هنر برای بازنمایی تاریخ و تقویت ارزش‌های فرهنگی است.
به گفته پژوهشگران و هنرمندان، چنین تولیداتی می‌توانند نقش مؤثری در حفظ میراث فرهنگی و تقویت ارتباط نسل‌های مختلف با تاریخ داشته باشند. ساعت جادویی، پلی میان گذشته و آینده، اثری است که می‌تواند نقطه عطفی در بازنمایی هنری تاریخ معاصر ایران باشد.
