دیپلماسی عمومی ابرقدرت شرقی در خاورمیانه

گیتی آنلاین_ «نرگس خان گل زاده سنگرودی» دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی به عنوان «دیپلماسی عمومی ابرقدرت شرقی در خاورمیانه» به پایگاه خبری گیتی آنلاین آورده است؛

توسعه قدرت نرم روسیه ایجاد تصویری مثبت در خارج از کشور با هدف حمایت از رشد اقتصادی این کشور و ایجاد محیطی مناسب برای ابتکارات سیاست خارجی این کشور که کلید تضمین ارتقای جایگاه روسیه در امور بین‌‎الملل می‏‌باشد، مطابقت دارد.

موفقیت‌‎آمیز بودن دیپلماسی عمومی روسیه تا حدی زیادی به توانایی این کشور جهت استفاده از ابزارهای ارتباطات جمعی به منظور توضیح سیاست‏‌های خود برای مخاطبان خارجی بستگی دارد.

اساسا مفهوم دیپلماسی عمومی در روسیه بر ابزارهای نوین سیاست خارجی مشتمل بر دیپلماسی اقتصادی، کاربست عناصر قدرت نرم و ادغام در فضای اطلاعاتی جهانی تمرکز دارد.

از این جهت پوتین می‌کوشد که با حضور و مشارکت فعال در صحنه جهانی به پیگری صلح‌‎آمیز منافع ملی خود در چارچوب نهادهای بی‎المللی بپردازد. در واقع بر اساس نشستی که در دسامبر 2012 توسط شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه برگزار شد، که تصویر روسیه نزد ملل خارجی نیاز به تغییر دارد و این به نوبه خود نیازمند اتخاذ استراتزی فعالانه در عرصه دیپلماسی عمومی است.

روسیه جهت اجرایی کردن دیپلماسی عمومی خود به تاسیس مجموعه بنیادهای دیپلماتیک مبادرت ورزیده است که اهم آنها عبارتند از؛

1_ بنیاد روسوترادنیچستو: این بنیاد در 77کشور جهان مشغول به فعالیت است که خود در برگیرنده 59 مرکز علمی و فرهنگی می‌باشد.

2_ بنیاد دیپلماسی عمومی ورچاکو: این بنیاد به برگزاری برنامه های اجتماعی در بستر فرهنگ روسیه مبادرت می‌‎ورزد.

3_ تفکر روسی: برنامه آنلاینی است که به ارائه اخبار، ارائه دیدگاه‌ها روسی در زمینه تحولات جهانی و سیاست داخلی و مسائل نوین اجتماعی و اقتصادی می پردازد.

4_ ریانوستی: یک آزانس جدید دولتی است که یه فعالیت در 45 کشور به 14 زبان مختلف می‌‎پردازد و قابلیت پیام‌رسانی حجم انبوهی از مخاطبان را دارد.

5_ صدای روسی: این ایستگاه رادیویی از سال 1992 فعالیت می‏کند که گستره فعالیت آن 160 کشور را دربرمی‌گیرد. اخبار این ایستگاه رادیویی به 38 زبان مختلف پخش می‌‎شود.

6_ روسیه امروز: روسیه امروز یک طرح دولت بنیان گسترده است که برای تبلیغ روسیه در جوامع خارجی را‎ه‌اندازی شد. دستور کار جدید این برنامه خنثی کردن انحصار اطلاعات رسانه های غربی است. این طرح توسط روزنامه گاردین یکی از شبکه‌‎های ترویج تئوری های توطئه معرفی شد چرا که دستگاه تبلیغات کرملین و گسترش دهنده اخباری بود که توسط سی‌‎ان‌ان‎ و یا بی بی سی رد می‌شد و هم‏چنین عامل گسترش تئوری توطئه و از این جهت دارای کار ویژه‌‎ایی نگران کننده است. در هر صورت این ایستگاه خبری انگلسی بسیار فعال است و علاوه بر زبان انگلیسی، به زبان‌های اسپانیایی و عربی نیز پخش می شود.

7_ بنیاد روسکی میر: در سال 2007 این بنیاد تاسیس شد که منعکس کننده جنبه آشکارتری از فعالیت روس‌‎ها در زمینه دیپلماسی عمومی است. این بنیاد با وزارت خارجه روسیه و وزارت آموزش و علوم روسیه در ارتباط است و در سرتاسر جهان فعالیت می‌کند. بنیاد روسکی میر به ایجاد مراکز روسی جهت ترویج زبان و فرهنگ روسی در اکناف جهان، مبادرت ورزیده است. یکی از کارویژه‌های این بنیاد، اعطای کمک مالی به افراد و سازمان‌های غیردولتی است که این اقدام در راستای شکل گیری افکار عمومی مطلوب در مورد روسیه و تعامل با دیاسپورا انجام می‌‎شود.

8_ ایجاد برندسازی ملی از رهگذر تاسیس سازمان‎های غیردولتی نظیر بنیاد صلح روسیه، بنیاد کودکان آندری کارلو، ایجاد بنیاد ان‎پی‎ا جهت حمایت از هم‎وطنان روسی در خارج از کشور و ….

9_ ایجاد باشگاه گفت‌وگوی ولدای و شورای روسیه در امور بین الملل دو بازیگر تخصصی دیگر در زمینه دیپلماسی عمومی روسیه هستند که هر دو میزگرد و گفت و گوهایی در مورد موضوعات مختلف بین الملل با حضور کارشناسان و سیاستمداران و مقامات خارجی برگزار می‏‌کنند.

بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که نقش دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی روسیه در سال‏‎های اخیر افزایش یافته است. دو معیار که سبک و سیاق دیپلماسی روسی را از سایر شیوه‌های دیپلماتیک متمایز می‌‎کنند مشتمل است بر؛

الف) دیپلماسی عمومی روسیه در تقابل با کشورهای غربی است.

ب) دیپلماسی عمومی روسیه در تقابل با جمهوری سابق شوروی است. به هر روی جهت تفابل دیپلماتیک با غرب، روسیه در شیوه متمایز دیپلماسی عمومی خود به ویژه در سال‏های اخیر نیازمند ایجاد «هویت رقابتی» و ایجاد تصویری جذاب، منحصر به فرد و تاثیرگذار از خود می‌باشد.

به لحاظ تاریخی ریشه تمایل روسیه به خاورمیانه می‎توان اظهار داشت که از زمان جنگ جهانی دوم و در رقابت با ایالات متحده، روسیه متمایل به نفوذ در خاورمیانه شد به گونه ایی که کرملین در سخنرانی های خود بیان کرد که به خاورمیانه به عنوان منطقه‌‎ایی مملو از پتانسیل جهت گسترش نفوذ شوروی باید نگریست و از این جهت درصدد بود تا از نفوذ آمریکا بر منطقه خاورمیانه جلوگیری کند.