گیتی آنلاین_ زهرا میرزایی دکترای مطالعات زنان و متخصص حوزه خانواده می گوید: ضرورت آموزش خانواده و توجه به نقش تعلیم و تربیت در خانواده و توجه به نقش خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین اهمیت و ضرورت آموزش خانواده بر هیچکس پوشیده نیست.
وی جایگاه آموزش و اهمیت آن را اینگونه می توان توصیف کرد و گفت: در تمام دنیا خانواده مهم‌ترین نهاد برای جامعه پذیر کردن افراد محسوب می‌شود. خانواده کوچک ترین و نهادی ترین فضای آموزشی و ساخت جامعه است.
به گفته میرزایی، جامعه از نهادهای مختلفی تشکیل شده است که خانواده بنیادی ترین نهاد و مهم‌ترین نهاد آن را تشکیل می‌دهد. در همین خصوص مقام معظم رهبری در بیانات خود، خانواده را آجرها و به نوعی سلول های پیکره جامعه معرفی می‌کنند که با اینکه کوچک هستند اما در کنار این سلول ها است که پیکره جامعه ساخته می‌شود.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه نقش خانواده در جامعه پذیر کردن افراد بسیار مهم است، گفت: اینکه خانواده نهادی یا فضایی است که افراد در آن برای حضور در جامعه به عنوان یک فرد و یا زیست در جامعه آماده می‌شوند و همانطور که منافع شخصی خود را تامین می‌کنند برای حفظ آن جامع و تامین منافع جمعی گام بردارند.
این فعال حوزه خانواده می‌گوید: خانواده فضایی است که افراد در آن یاد می‌گیرند در ارتباط با دیگران و اهمیت ارتباط دیگران تربیت شوند، رشد کنند و در کنار منفعت خودشان و مواردی که برای شخص خودشان مهم است برای اهداف دیگران ارزش قائل شوند و آن را محترم بشمارند و در این مسیر گام بردارند.
اهداف آموزش در خانواده
وی همچنین در رابطه با اهداف آموزش در خانواده افزود: هدف اصلی در خانواده تربیت یک فرد موثر در زندگی است یعنی فرد در سه بعد باید تربیت بشود. یک خانواده سالم و صحیح توجه می‌کند که تمام نیازهای فرد باید در کنار هم تامین بشود.
او در همین خصوص گفت: فرد یک سری نیازهایی فردی وجود دارد که این نیازهای فردی شامل رشد، بلوغ و نیاز به معنویت فردی است. این فارغ از آن فضای معنوی و اجتماعی است.
دکترای مطالعات زنان و متخصص حوزه خانواده در ادامه این مطلب می گوید: همانطور که فرد نیاز دارد در یک فضای معنوی اجتماعی و در یک فضای رشد و بالندگی روحی حضور داشته باشد با توجه به دین خود، با توجه به فرهنگ اسلامی کشور ما و با توجه به احکام بندگی خود که برای فرد مشخص شده در کنار اینکه نیاز دارد همه این موارد را یاد بگیرد.
این مقام مسئول در همین خصوص اضافه کرد: فرد باید یاد بگیرد که من معنویت خودم را چگونه باید تامین کنم، من احکام را باید بیاموزم فرد باید این احکام را یاد بگیرد و کسی که وظیفه آموزش این احکام را به فرد دارد پدر خانواده است.
وی ادامه داد: بعد از آن مادر می تواند مشارکت خوبی داشته باشد بر اساس وظیفه خود همچنین پدربزرگ و مادربزرگ در انتقال این مفاهیم بسیار تاثیر دارند و خصوصا در دوره ای که پدر و مادرها شاغل هستند.
او اظهار داشت: در بسیاری از کشورها مخصوصاً کشورهای شرقی که خانواده بسیار مهم تر است و صرفاً پدر و مادر خانواده شاغل هستند و حضور در خانواده ندارند که تعامل با فرزندان برقرار کنند.
وی در همین خصوص بیان کرد: در سال‌های گذشته این موارد بسیار مشاهده می‌شد که پدر بزرگ و مادر بزرگ وظیفه رشد و تعلیم کودکان خانواده را بر عهده می‌گرفتند چون پدر و مادرها شاغل بودند و تعامل نوه ها با پدربزرگ و مادربزرگ بسیار پررنگ و تاثیرگذار در رشد و تعلیم افراد بود.
به گفته میرزایی، فرد باید در حوزه خانواده هم آموزش داده بشود به عنوان مثال وقتی فردی به دنیا می‌آید باید جایگاه خود را به عنوان فرزند و جایگاه خود را نسبت به پدر و مادر و سایر اعضای خانواده بداند.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: فرد باید آموزش داده بشود برای نقش های بعدی خود در خانواده ای که تشکیل می‌دهد. به عنوان مثال اگر دختر باشد باید برای نقش همسری و مادری و اگر که پسر باشد باید برای نقش زوج و پدری آموزش داده بشود همچنین یاد بگیرد که مسئولیت حفظ کیان خانواده را بر عهده بگیرد.
وی افزود: فرد باید بپذیرد و یاد بگیرد که در اجتماع چگونه مطابق هنجارها باید رفتار بکند. همچنین فرد باید یاد بگیرد که الگوی رفتار محترمانه در جامعه چگونه است.
این فعال حوزه خانواده می گوید: فرد باید یاد بگیرد که در مناسبت های مختلف اجتماعی چگونه رفتار بکند و اینجاست که خانواده با حمایت کردن و بازخورد دادن و آماده کردن فرد برای محیط اجتماعی و کاهش دادن میزان تجربه‌های ناموفق فرد آن را آماده می‌کند برای اینکه با کمترین شکست و کمترین هزینه به موفقیت در جامعه بپردازد تا عرصه خود را به موفقیت پیش ببرد و فرد نسبتاً کاملی به حساب بیاید.
نیازهای آموزش در خانواده
وی در رابطه با نیاز های آموزش در خانواده این چنین می گوید: یکی از ابعادی که به نظر می‌رسد کمترین توجه به آن صورت گرفته در بحث آموزش و همچنین تشکیل خانواده، اینکه ما افراد را برای نقش های پدر بودن و مادر بودن آماده نمی کنیم یعنی افراد یاد نمی گیرند که من برای یک پدر موفق بودن و مادر موفق بودن چه مهارت هایی را لازم است کسب بکنم که این متاسفانه به صورت رسمی آموزش داده نمی‌شود.
او همچنین ادامه داد: ما در وضعیتی هستیم که هنوز جامعه سنتی ما اهمیت دارد و با توجه به ورود جوامع به حوزه مدرنیته و تخصصی شدن تمامی بخش‌های جامعه که قبلاً خانواده آنها را به عهده داشت. به عنوان مثال خانواده بود که افراد را برای آموزش مشاغل که عموماً به صورت ارثی منتقل می‌شود آماده می‌کرد اما در حال حاضر مهارت های شغلی که به صورت تخصصی در فضای آموزشی به فرد منتقل می‌شود.
زهرا میرزایی اظهار داشت: در گذشته آموزش مهارت های زندگی مانند درس خواندن و نوشتن در خانواده صورت می‌گرفت اما در حال حاضر به صورت تخصصی افراد در جوامع مختلف در سنین خاصی وارد فضای آموزشی می‌شوند و از یک فرد متخصص این مهارت را یاد می‌گیرند.
وی می گوید: پس می‌توان نتیجه گرفت بخشی از این مهارت ها در خانواده آموزش داده می‌شود و بخشی در جامعه، اما در کلان شهرها اصالت آموزش و مهارت آموزی به فرد به نهاد های تخصصی داده شده است.
او همچنین در این زمینه تصریح کرد: پس می‌توان گفت با توجه به فضای حاکم در جامعه به عنوان جامعه‌ای که به سمت مدرن شدن و صنعتی شدن حرکت می‌کند باید این آموزش ها را در آموزش های عمومی مانند، مدرسه، دانشگاه یا در نهادهای دیگر که مسئول هستند باید این آموزش ها در آنجا بگنجد.
وی به این نکته مهم اشاره کرد و گفت: آگاهی بخشی به افراد برای حضور در خانواده و پذیرفتن نقش همسری و بعد از اون والد گری بسیار نکته مهم و ضروری است که در کنار اینکه خانواده‌ها باید احساس مسئولیت کنند در قبال آموزش فرزندان برای پذیرفتن این نقش ها، همچنین نقش زیادی از آگاهی های به روز و مطابق با مسائل به روز اجتماع هم باید در نهاد های رسمی به افراد آموزش داده شود.
دکتر زهرا میرزایی همچنین در خصوص جایگاه خانواده در تربیت آدمی و اهمیت آموزش اعضای آن، می گوید: خانواده در تربیت آدمی و آموزش اعضای خانواده نقش نهادی دارد. چون فرد از ابتدا در خانواده به دنیا می‌آید.
او در پاسخ به این سوال که چرا تربیت آدمی بسیار مهم است، گفت: چون افراد در خانواده در کنار اصول آموزشی و تربیتی در بستر عاطفه و محبت رشد می کنند. یعنی فرد با اعتماد به اصول آموزش پدر و مادر که یک رابطه عاطفی، یک رشته محبت در این فضای آموزشی پیچیده است.
پس می توان گفت آموزش در خانواده بسیار قوی تر و نهادی تر نسبت به محیط های خشک و رسمی و عمومی صورت می گیرد.
یادگیری روش های صحیح در تربیت مطابق با اصول و معیارهای علمی
وی افزود: خانواده ها باید پس از تشکیل خانواده یاد بگیرند که نیاز های امروز جامعه چیست، به عنوان مثال، در ۲۰ سال گذشته فضای جابجایی فرزندان با سرویس های هوشمند نقل و انتقال وجود نداشت که نهایتاً از ماشین استفاده می‌شد اما در حال حاضر با اپلیکیشن می‌شود فرزندان را جابجا کرد و از این امکانات کمک گرفت.
او در همین خصوص می گوید: در ۲۰ سال گذشته فضای آموزشی مجازی وجود نداشت بچه‌ها برای اینکه مهارت لازم را یاد بگیرند نیاز به جابجا شدن داشتند. اما همین موارد خودش یک مهارت های خاص لازم است که از آسیب دیدن فرزندان جلوگیری بشود.
میرزایی به این نکته مهم اشاره کرد و گفت: نه فرزندان این اجازه را دارند که وارد کتاب فروشی ها بشوند و هر کتابی که مایل بودند مطالعه کنند و نه اجازه دارند وارد فضای مجازی بشوند و هر پیام و داده ای که در فضای مجازی منتشر می‌شود مطالعه کنند، بلکه این ها فضا هایی است که پدر و مادر ها را کمک می‌کند که با مدیریت آنها فرزندان در جامعه پذیری موفق بشوند.
دکترای مطالعات زنان و متخصص حوزه خانواده در رابطه با جایگاه آموزش مجازی در رقابت با خانواده، می گوید: متاسفانه با توجه به گسترش تعامل فرزندان در سنین بسیار پایین با فضای مجازی، کودکان ما نوجوانان و جوانان ما دارند مرجعیت آموزش را از خانواده در ذهن خود به فضای جامعه به فضای مجازی منتقل می‌کنند.
وی همچنین تصریح کرد: نقش افراد موثر اجتماعی خصوصا در دوره نوجوانی بسیار پر اهمیت و قابل توجه است در دوره نوجوانی افراد در کنار آماده شدن برای حضور در جامعه به دنبال هویت یابی و تثبیت خودشان به عنوان یک فرد مستقل هستند.
این مقام مسئول در همین خصوص ذکر می کند: فرد از سمتی احساس نیاز می کند نسبت به حضور موفق در جامعه و پذیرفته شده در جامعه طبیعتاً الگو گرفتن از فردی که میزان مقبولیت در جامعه دارد و پذیرفته شدن در جامعه را تجربه کرده مانند، یک بازیگر مشهور، یک ورزشکار و یک بلاگر که مایل است از این افراد الگو بگیرد و رفتار آن ها را تکرار کند چون فکر می کند اگر مانند این افراد باشد مقبولیت در جامعه دارد.
زهرا میرزایی دکترای مطالعات زنان و متخصص حوزه خانواده در پایان این گفت و گو اظهار داشت: باید توجه بشود که افراد برای قبول نقش پدر و مادر و قبل از قبول نقش همسری باید به آنها آگاهی بخشی بشود.
او ادامه داد: در حال حاضر این فرایند ناقص است جوانان ما بخشی از این هنجارهای خود را در خانواده و بخشی از این هنجارها را در فضای مجازی دریافت می‌کنند. با توجه به آن الگو ها و شاخصه های عموماً غیر عادی که از همسر بودن از پدر و بودن به آنها منتقل می‌شود و بخشی از آن هم در فضای مجازی، فضای آموزشی دریافت می کنند که این فضا پازل کاملی در اختیار آنها قرار نمی دهد.
به گفته میرزایی، ما ابتدا باید خانواده ها را به نقش مهم پدر و مادر در انتقال پدر و مادر خوب بودن در جامعه جدی بگیریم و از سمتی دیگر نهاد آموزش و پرورش و نهاد آموزش های تکمیلی و دانشگاه ها و وزارت علوم بباید این مسائل را جدی بگیرد که مهارت های همسری و حتی به صورت پایه قوانین مدنی لازم برای ورود به فضای خانوادگی را به افراد یاد بدهند.
او به این نکته بسیار مهم اشاره کرد و گفت: افراد نقش خود را در مدیریت آموزش به فرزندان جدی بگیرند و همچنین پدرها و مادرها باید بدانند که قرار نیست همه آموزش های فرزندان را خودشان به آنها منتقل کنند. اما مدیریت فرزند پروری و آموزش هنجارهای اجتماعی را باید به فرزندان آموزش بدهند.
گزارش از فاطمه شعبانی
