✍ بقلم غلامرضا رضایی تربقان
در تاریخ اسلام روز هجدهم ذی الحجه دارای اهمیت ویژه‌ای است. سال دهم هجرت، پیامبر”صلی الله علیه وآله وسلم” از آخرین سفر حج خود معروف به حج الوداع باز می گشت. و جمعیت انبوهی، پیامبر”ص” را همراهی می کردند. مسیر بازگشت برای تمامی کاروان ها تا منطقه‌ای به نام “جُحفه” مشترک بود و آنگاه مسیرها از هم جدا می شد، گروهی به سوی یمن می رفتند. گروهی به سوی مدینه و عده‌ای به سوی عراق و بعضی به مصر و شام. آن روز هنگام ظهر رسول خدا “ص” و همراهان به منطقه ای رسیدند که چاه و برکه ای از آب و چند درخت کهن سال توقف گاهی پدید آمده بود و آن را (غدیر خم) می نامیدند.
پیامبر “ص” دستور توقف داد و فرمودند: همگان صبر کنند تا آن که عقب هستند برسند و کسانی که پیش رفته اند خبر دهید بازگردند. حاجیان یقین کردند امری مهم در کار است، وقتی همه آمدند، نماز جماعت ظهر را به رسول خدا اقتدا نمودند. آنگاه با جهازی که بر پشت شتران می گذارند مکان مرتفعی آماده ساختند. پیامبر “ص”بر فراز آن منبر ایستاد و علی”ع” را به نزد خود خواند و در سمت راست پیامبر”ص” ایستاد. پیامبر “ص” سخن آغاز نمود تا مفصل‌ترین خطابی خویش را به گوش آنان رساند و راه زندگی و سعادت تمام جهانیان را تا قیام قیامت روشن و آشکار بیان فرموده .
پیامبر در این خطبه گرانقدر امامت، وصایت، خلافت ،حجیت امیرمومنان را که هر یک معنای غیر از دیگری دارد و مقامی خاص است و با عبارت های گوناگون تاکید نموده و همه را به تعیین خداوند و از جانب او دانست. رسول خدا “ص” این مقامات را نه تنها برای امیرالمومنین “ع” بلکه برای سایر امامان تا حضرت ولی عصر”ارواحنا فداه” نیز برشمرده. و سپس فرمود: خداوند به من چنین وحی کرده است:
بسم الله الرحمن الرحیم یا ایها الرسول بلغ با اُنزل الیک من ربک فان لم تفعل فما بلغت رسالة والله یعصمک من الناس… (سوره مائده آیه ۶۷) ای پیامبر ابلاغ کن آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده درباره علی”ع”. یعنی خلافت علی بن ابیطالب”ع” اگر انجام ندهی رسالت او را نرسانده ای و خداوند تو را از مردم حفظ می‌کند.
سپس فرمود؛ که جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شد و از طرف خداوند مرا مأمور کرد که در این اجتماع مردم به پا خیزیم و بر هر سفید و سیاهی اعلام کنم که (علی بن ابی طالب”ع” برادر من و وصی من و جانشین من بر اُمتم و امام بعد از من است و دست علی”ع” را بلند کرد و فرمود: (الا و من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه من انصر من نصر واخذل من خذله…) بدانید که هر کس من صاحب اختیار اویم، این علی صاحب اختیار اوست. خدایا دوست بذار هر کسی که او را دوست دارد و دشمن بدار هر کس که او را دشمن دارد و یاور باش هر کس او را یاری کند. و خوار کن هر کس او را خوار کند…) و بعد از خواندن خطبه غدیر حضرت دستور دادند دو خیمه جداگانه برپا نمودند، که در یکی رسول خدا “ص” و در دیگری علی”ع” نشستند. مسلمانان ابتدا وارد خیمه پیامبر”ص” شده و به عنوان قبول و إقرار به ولایت و امامت دست بیعت دهند و سپس به خیمه امیرالمومنین علی “ع” روند و سه کار انجام دهند. اول بیعت کنند ، دوم اینکه از السلام علیک یا امیرالمومنین بگویند و سوم اینکه این مقام عظیم را تبریک گویند و بیعت تا سه شبانه روز ادامه یافت و برای همیشه در ذهن مسلمانان نقش بست.
📌 با این تفاسیر واقعه غدیر حادثه ای تاریخی نیست، که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر یک سرزمین نیست، غدیر یک تفکر است. نشانه و رمزی است که از تداوم ختم نبوت حکایت می کند. و غدیر نقطه تلاقی کاروان رسالت و طلایه‌دار امامت است. آری غدیر یک سرزمین نیست، چشم هایی است که تا پایان هستی می جوشد، کوثری است که فنا برنمی دارد، اُفقی بیکرانه و خورشیدی است عالم ناب ، غدیر روز حماسه جاوید ،روز ولایت ،روز امامت، روز وصایت، روز اُخوت، روز رشادت، شجاعت و شهامت ،حفاظت و رضایت و صراحت شناخته شده، روز نعمت ،روز شکرگزاری ،روز پیام رسانی ،روز تبریک و تهنیت ،روز سرور و شادی و هدیه فرستادند ،روز اهل پیمان و تجدید میثاق ،روز تکمیل دین و بیان حق ،روزه راندن شیطان ،روز معرفی راه و رهبر ،روز آزمون ،روز یأس از دشمن و امیدواری دوست و خلاصه روز اسلام و قرآن و عترت است. روزی است که پیروان واقعی مکتب اسلام آن را گرامی می دارند و به یکدیگر تبریک می‌گویند.
📌روز عید غدیر شیعیان به خاطر عشق و علاقه به حضرت علی “علیه السلام” به دیدار و دست بوسی سادات به ذُریه امیرالمومنین علی”ع” می روند و أدای احترام به سادات می‌نمایند، و سادات ضمن پذیرایی با شربت و شیرینی و اهداء هدیه ای به رسم یادبود از مهمانان قدردانی می نمایند.
شور و حال وصف ناپذیری که در این عید وجود دارد، در اعیاد دیگر همچون عید فطر و قربان دیده نمی‌شود. و بازار جشن و عروسی نیز در این روز بسیار پر رونق است. و ائمه دستور داده اند در این روز مردم بهترین و زیباترین لباس های خود را بپوشند و خود را معطر کنند و با چهره‌ای خندان و شادمان به دید و بازدید بپردازند ، صله رحم کنند. حاجت مومنان را برآورده نمایند در هنگام مصافحه ذکر مخصوص این روز را أدا کنند (الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت امیرالمومنین و ائمه المعصومین علیهم السلام ) یعنی سپاس خدا را که قرار داد ما را از تمسک کنندگان به ولایت امیرالمومنین وائمه “علیهم السلام”. امام رضا “علیه السلام” می فرمایند: غدیر روز عید اهل بیت محمد “صلی الله علیه واله وسلم” است. و هر کس این روز را عید بگیرد خداوند مالش را زیاد کند و امام هادی”علیه السلام” می فرمایند: روز عید غدیر، أفضل اعیاد نزد اهل بیت و مهمانی ایشان است
