حسن مهدیان در یادداشتی تحت عنوان «مرز دیپلماسی التماسی با نرمش قهرمانانه» نوشت:
رهبرانقلاب در دیدار با مسوولان وزارت خارجه به شاخص های سیاست خارجی موفق اشاره کردند و بر سه واژه تاکید داشتند: “عزت”، “حکمت”، “مصلحت”
“عزت” را فرمودند نفی “دیپلماسی التماسی”. “حکمت” را به “عقلانیت” ارجاع دادند و “مصلحت” نیز “انعطاف برای عبور از موانع”.
واقعیت این است که فاصله “دیپلماسی التماسی” و “انعطاف اصولی” یک مرز باریک است که اگر مراقبت نشود، “خطای برداشت” حاصل می شود. چرا؟ چون ممکن است هردو در ظاهر و برداشت اولیه یکسان به نظر برسند. به همین دلیل فرمودند که سالها پیش به نرمش قهرمانانه اشاره کردم اما برخی در داخل و خارج دچار خطا شدند.
اما این برداشت خطا چیست؟
دو برداشت خطا در نسبت این دو مفهوم ممکن است شکل بگیرد که اتفاقا در تاریخ سیاسی کشور دارای مصادیق فراوان هستند.
گروه اول کسانی هستند که با ایستادن بر عزت از هرگونه انعطاف پرهیز می کنند و با یک آرمانگرایی توهمی تصور می کنند مصلحت صرفا عافیت اندیشی و محافظه کاری است. این گروه چون توان واقع بینی ندارند، قدرت حل مساله پیدا نمی کنند و قهرا بعد از مدتی یا دچار یاس و افسردگی می شوند و یا گرفتار انحراف و از اساس منکر آرمان می شوند.
اما گروه دوم واقع‌گراهائی هستند که آرمان را رها می کنند و حل مساله را صرفا در عبور از هویت و شخصیت ایرانی- اسلامی شان می بینند. این جریان نیز گرفتار انحراف و به سرعت به انهدام هویتی می‌رسند.
اما جمع این‌دو چگونه است؟
فرض کنید دو پدر با خطای فرزند نوجوان شان مواجه شوند. پدر اول دغدغه تربیت ندارد و از کنار آن به سادگی می گذرد. اما پدر دوم که نگران فرزند است تصمیم می گیرد به روش غیرمستقیم فرزند را متوجه خطا کند. ظاهر هر دو این است که مقابل خطای فرزند سکوت کردند اما میان این دو کاملا تفاوت است. رفتار پدر اول از سر تسامح و تساهل و کنار آمدن با خطای فرزند است و رفتار پدر دوم از سر مدارا و مراعات برای اصلاح فرزند.
راز نرمش قهرمانانه همین است؛ انعطاف در مسیر برای رسیدن به هدف اصلی نه رها کردن آن. راز نرمش قهرمانانه در مصلحت از سر خردورزی و عقلانیت است برای رسیدن به عزت.
با این توضیح مرز نرمش قهرمانانه و دیپلماسی التماسی در خروجی این دو است. اگر ثمره نرمش قهرمانانه عزت و هویت حقیقی بود، مصلحت حکیمانه است و اگر نه ذلت است و دون عقلانیت.
