گیتی آنلاین – دورود / تاریخی داریم که در اَقصی نقاط عالم ریشه دوانیده است هر اندازه فرهنگ یک سرزمین بر بنیان های فکری و اعتقادی و دیر پای ملتی مرتبط باشد، برعمق عظمت حس زیبایی شناختی مردم آن سرزمین تاثیرمی گذارد.سرزمین ایران سرزمين زیبایی ها و ظرافت هاست. مردم ما حامل فرهنگی عميق و ریشه دار با آمیزه ای از تاریخ و فرهنگ هستند.
گذشته از ایجاد حجب و حیا پوشاک می تواند نشان دهنده باورهای فرهنگی و اجتماعی باشد. پس برای بررسی در زمینه های مختلف اجتماعی وشناخت بهتر زوایای تاریخی یک جامعه توجه شایانی به سیر تحول و دگرگونی پوشاک آن است. مثلا در دوره مغولان فرق لباس دختر با زن شوهردار در داشتن کلاه بوده. در دوره ایلخانی و تیموری پوشش عمده قبا، لچک ،برقع بوده است. دوره افشاری پیراهن ها کوتاه تر شده اند ،شلوار و جنس آن اهمیت می یابد. در دوره زندیه پیراهن یقه گرد از جنس نخ و ابریشم بوده کت بلندی به نام ارخالق روی پیراهن شلوار گشاد بوده است. موهای فرق وسط سر زنان لک و لر ، کوتاه تر از پشت بوده که به صورت دوگیس بافته می شده اند، که به آنها قاو و نیم قاوو گفته می شده که در زیر چانه به هم می رسیدند و صورت را نیز در بر می گرفتند. ولی موهای پشت گاهی به پشت پا می رسید و بافته می‌شد. کلاه کوچک زیبایی به سر می نهاده اند با گلونی و لچک ها و دستارهای سفیدی را به طرز جالب به سر می بسته اند. زنان وقتی به مراسمات می رفته اند، لچکی به اسم تَکاری که به رنگ قرمز و مشکی بوده بر روی سر و شانه می انداخته اند. تن پوش های زنان به جز در طول دوره های عزاداری به رنگ های خیلی روشن بوده است و تفاوتی بین طبقات اجتماعی وجود نداشته است. مردان هم کلاه نمدی، چُوقا، سِتره ، شال کمر، کَمنَک یا شولا ، و سرداری مردانه می پوشیده اند. دختران وقتی ازدواج می کردند لچک یا گلونی بر سرشان می بستند و پیراهنی بلند مچ دار که دست دوزی بود و سه دکمه برآن می دوختند و دور دامنش یراق دوزی می کردند، با شلواری گشاد و دست دوزی شده می پوشیده اند.
کلنجه یا یَل یک کت از پارچه مخملی رنگین که بلبله های آن را با یراق و سکه می دوختند، را روی پیراهن می پوشیده اند. با این لباس می باید گیوه به‌پا می کرده اند. گیوه ها ی زنان لک و لر از گیوه های دست دوزی کرمانشاه و فارس بوده است. کلاه سکه دوزی شده بر سر می کردند با ژیر زِنَق مهره دوزی شده ( بندی که به هر دو طرف کلاه بسته زیر چانه با مهره دوزی ) به طرز بسیار زیبایی بر سر می نهاده اند. سرداری پوششی بلند تا پشت پا که جلوی آن آزاد و رها بود با آستینی کمی پایین تراز آرنج و جنس مخمل سبز و قرمز و کناره های آن یراقدوزی و نوار دوزی می شده است. کودکان خردسال چه پسر چه دختر در حدود سن پنج سالگی شروع به پوشیدن پوشاک مناسب‌تر می کردند.
می ترسم از روزگاری که دیگر کسی نداند گلونی چیست و فقط اسمی از آن بماند!
✍️زهرا نجاتی دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی (گرایش مسائل اجتماعی ایران )
